A nosa viaxe ao Xapón escomeza coa que en 1930 realizou Bruno Taut para escribir o seu libro “A casa e a vida xaponesa”, e se a viaxe nos levou a lugares que aínda explican espazos tradicionais como os que visitou, queriamos facernos a mesma pregunta que il fixo hai case 80 anos: Como é hoxe a casa xaponesa?, como habitan os xaponeses?. Descubrir se o que en Europa se publica como vivenda contemporánea conserva algún trazo tradicional, se responde realmente aos modelos residenciais máis comúns, ou simplemente forman parte de imaxes descontextualizadas fabricadas por e para a publicidade editorial.
O que nos encontramos nas nosas visitas a diferentes casas, en distintos contextos urbanos e rurais, é unha redución de espazo, unha mestura entre a necesidade que impón a extensa xornada laboral e a que achegan os costumes familiares, nas que perviven os espazos de relación e os cuartos sobre a base do tatami, e a compartimentación do baño cun espazo para espirse e outro de aseo. A pesar da redución do espazo residencial, nas grandes cidades aínda se manteñen espazos previos de entrada entre a rúa e o recibidor, e tránsitos entre o lugar de reunión familiar e os cuartos. Non son tan complexos nos seus xogos de sombras e alturas como os que aínda se encontran en vivendas tradicionais, pero conservan o tránsito entre diferentes privacidades.
Mesmo en novos apartamentos, como os Okurayama de SANNA, as regras entre o espazo privado do xardín e a rúa se manteñen disociadas, a pesar de ser o límite un bordo que visualmente non interrompe a visión do patio. Ao interior, os apartamentos responden á necesidade de reducir espazo nun contexto de alta densidade, gañando ventilación e luces, e aínda así realízanse os tránsitos entre as pezas adelgazando e ampliando a forma da casa. Nese contexto nin sequera a forma do bloque é estraña, a pesar do conxunto de vivendas a varias augas que o rodean cubertos con tella. A artificialidade deses barrios periféricos admite estes xogos de altas e baixas densidades nos que a fachada apenas se significa, porque a rúa ten unha dimensión mínima, sen beirarrúas nin outros espazos de relación.

Apartamentos Okurayama. SANAAfrom edicions espontaneason Vimeo.

En Europa sorprende o reducido do espazo habitacional das casas xaponesas e a combinación dos elementos do seu programa residencial, cando aquí estamos a falar de estender certos usos residenciais do bloque de vivendas fóra dos apartamentos, ou incluír os comportamentos das novas estruturas familiares, en Xapón esa busca expansiva é introvertida, causada por un contexto moi humanizado. Nas novas propostas de arquitectos como Sou Fujimoto, Kazuhiro Kojima, Shigeru Ban, ou estas de Kazuyo Sejima e Ryue Nishizawa (SANAA), a aparente complexidade da repartición de estanzas da casa disgregándo, estendéndo sobre a parcela, reducíndo ou combinándo para manexar a intimidade dos habitantes en espazos reducidos e múltiples, é o resultado da necesidade de apropiarse dun espazo en condicións moi limitadas de habitabilidade. Adelgázanse as paredes, ábrense grandes ocos ou elimínanse as portas para que pequenos cubículos gañen visualmente o espazo da rúa ou doutras partes da vivenda, ensanchando así a súa percepción. Cando se percorre en tren esas periferias extensas de baixa densidade, ou mesmo en pequenas vilas ou aldeas, un explícase a aparente normalidade deses proxectos, nacidos da necesidade dunha convivencia masiva.

CASA MORIYAMA. SANAA

CASA NUN HORTO DE AMEIXEIRAS. SANNA

apartmentos Okurayama, casa, habitar, Habitats, Japon, kazuyo Sejima, Ryue Nishizawa, Sanaa, Tokio, vivenda, Yokohama